امنیت و منافع در منطقه قفقاز جنوبی موضوع گفتگوی مشترک روز گذشت دو تن از کارشناسان حوزه قفقاز بود. شعیب بهمن و سید محمدرضا دماوندی در نشستی که به میزبانی موسسه راهبرد پژوهان جهان معاصر تشکیل شد با بررسی روند تاریخی شکل گیری منازعات در قفقاز جنوبی و بصورت خاص قره باغ , راه برون رفت از وضعیت موجود را بازتعریف مفهوم امنیت و منافع در بین بازیگران منطقه دانستند . شعیب بهمن راه حل اصلاح اختلافات قدیمی و حرکت به سوی صلح پایدار را ایجاد فضای برد – برد برای همه صاحبان این منطقه دانست و سید محمدرضا دماوندی نیز با اشاره به ظرفیت عظیم و توانمندی های پنج کشور ایران ، ترکیه , جمهوری آذربایجان , ارمنستان و گرجستان تشکیل یک اتحادیه منطقه ای را اقدام موثر در رفع تنش در منطقه ذکر نمود. از نگاه بهمن هر چه بر تبادل تجاری میان پنج کشور منطقه افزوده شود , به همان میزان از شدت تنازع و اختلاف میان آنها کاسته خواهد شد . وی اتصال خطوط انرژی و تنوع بخشی به آن در بین کشورهای منطقه را یکی از راهکارهای کمک به ایجاد ثبات و صلح پایدار برشمرد زیرا کشورها برای حفظ خطوط انرژی خود حافظ امنیت نیز خواهند بود .دماوندی نیز از ضرورت سرمایه گذاری و همکاری مشترک کشورهای منطقه برای ایجاد زیرساخت های لازم در جهت توسعه نام برد که در صورت تحقق می تواند قفقاز جنوبی را به هارتلندی نوین تبدیل نماید . به گفته وی بخش قابل توجهی از کشمکش های موجود در قفقاز جنوبی ناشی از عدم درک مشترک بازیگران منطقه از نیازها و توانمندی های یکدیگر است . بهمن با اشاره به جنگ اخیر میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان , کمک به توسعه همکاری های منطقه ای را تنها راه جلوگیری از بروز مجدد چنین تنش هائی دانست و اعلام داشت این انتظار از جمهوری اسلامی ایران وجود دارد که با ارائه طرح های ابتکاری پیش قدم در دعوت به تنش زدائی در منطقه گردد . دماوندی نیز با اشاره به توافقنامه امضا شده میان جمهوری آذربایجان , روسیه و ارمنستان که در آن بندی بعنوان ایجاد کریدور اتصال نخجوان _آذربایجان پیش بینی شده است , با تاکید بر اینکه نگرانی هایی از انسداد احتمالی مرزی ایران و ارمنستان وجود دارد اما این اقدام را کمک موثری به افزایش و سهولت مبادلات منطقه ای برشمرد که لازم است در مناطق دیگر هم مشابه آن ایجاد شود . وی این کریدورها را به دلیل نقشی که در کاهش تنش ها و نزدیکی دولت ها و ملت ها ایفا می کند , کریدور صلح نامید . در پایان این نشست بهمن ضمن اینکه لزوم ایجاد کریدور صلح را پیشنهادی سازنده دانست اظهار امیدواری نمود جمهوری اسلامی ایران تدوین برنامه جامع توسعه همکاری منطقه ای را منطبق با واقعیت , ظرفیت و نیاز پنج کشور حوزه قفقفاز جنوبی را در دستور کار قرار دهد.
دو روز بعد روز دوشنبه 25 ابان در نشست بررسی دیدگاه های مقام معظم رهبری درباره قره باغ که به میزبانی دانشگاه ازاد اسلامی برگزار شد شعیب بهمن تاکید مجددی بر این پیشنهاد داشت. پایگاه خبری نورنیوز ان بخش از صحبت های بهمن که به موضوع دالان اشاره داشت را اینگونه مخابره کرد؛
در سالهای اخیر آذربایجان بدون هیچ هزینه ایاز خاک ایران با نخجوان اتصال سرزمینی برقرار می کرد و باید دید چرا دولت این کشور تصمیم گرفته از خاک دشمن خود این ارتباط را ایجاد کند . اگر بخواهیم از جنبه مثبت به موضوع نگاه و یک بازی برد – برد برای همه کشورهای منطقه ترسیم کنیم می توان ایجاد این کریدور را در کنار کریدورهای دیگر مقدمه ای برای ایجاد صلح در منطقه ارزیابی کرد.
دماوندی هم در مصاحبه ای با خبرگزاری ایسنا که روز جمعه 30 ابان منتشر شد اشاره تلویحی به محل پیشنهادی برای ایجاد دالان صلح داشت . در گزارش ایسنا توضیحات دماوندی چنین منعکس شد که؛
اگر قرار بر ایجاد دالانی برای اتصال خاک جمهوری اذربایجان به نخجوان است , امکان ایجاد کریدورهای دیگری در منطقه وجود دارد از جمله دالان ماکو – نخجوان – ارمنستان که می تواند برای ایجاد موازنه مورد استفاده قرار گیرد.
روزنامه الیک هم روز شنبه اول اذر مصاحبه ای با دماوندی ترتیب می دهد و در خروجی ان که بر روی سایت الیک انلاین منتشر می کند بخش مربوط به پیشینه طرح را مورد توجه قرار می دهد . وی در آن مصاحبه گفته بود؛
در سال 95 به منظور تاکید بر اهمیت کریدور جنوب به شمال پیشنهاد دادم هم زمان راههای ارتباطی جمهوری اذربایجان و ارمنستان بصورت تلفیقی مورد استفاده قرار بگیرد و نام ان را قفقاز حلقه اتصال نهادم . در آن زمان امکان طرح پیشنهاد استفاده از دالان ایران, نخجوان, ارمنستان به دلیل شرایط حاکم بر منطقه فراهم نبود اما اکنون با مطرح شدن ایجاد دالان نخجوان به جمهوری آذربایجان به نظر می رسد مشکلی برای ایجاد دالان ایران, نخجوان, ارمنستان وجود نداشته باشد , زیرا دالانی است بر پایه مشارکت و همکاری چند جانبه و صلح محور.
در نهایت شعیب بهمن و سید محمدرضا دماوندی در گفتگوی مشترک دیگری جزئیات بیشتری از این طرح را بازگو کردند. بخش هائی از این گفتگو در قالب کلیپ تصویری روز اول اذر توسط رسانه ها انتشار یافت . خبرگزاری فارس در خبر مکتوب ضمیمه فیلم گفتگو دیدگاه پیشنهاد دهندگان طرح دالان صلح را چنین منتشر نمود که؛
بر اساس طرح پیشنهادی و با هدف تثبیت و پایداری صلح در منطقه قفقاز دالانی چهار کشور ایران , ترکیه , جمهوری آذربایجان و ارمنستان را به یکدیگر متصل خواهد نمود که موجب سهولت در تردد و سرعت بخشیدن به تبادل کالا و خدمات خواهد شد .دالان پیشنهادی موسوم به دالان صلح در محل تلاقی مرزهای ایران , ترکیه , ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان به طول تقریبی 3 کیلومتر ایجاد خواهد شد . این دالان ضمن تامین منافع چهر کشور , راهگذر کوتاه تر و مقرون به صرفه تر در مسیر کریدور جنوب به شمال است که تمام کشورهای حاشیه خلیج فارس , دریای عمان و اقیانوس هند و کشورهای حاشیه دریای مدیترانه و دریای سیاه در شمال از ان برخوردار خواهند بود . به این ترتیب دالان ایجاد شده علاوه بر کارکردهای تجاری و اقتصادی به دلیل پیوند زدن منافع همه کشورها به یکدیگر حافظ امنیت و صلح در منطقه نیز خواهد بود.
آلیک همانگونه که در تیتر گزارش نیز آورده است طرح “دالان صلح” را یک ابتکار ایرانی می داند . به نظر شعیب بهمن و آقای دماوندی که بانی طرح “دالان صلح” هستند وقتی کریدور ارتباطی نخجوان به سرزمین اصلی آذربایجان با عبور از خاک کشور دشمن، یعنی ارمنستان ایجاد شود به این معنی است که در منطقه آرامش و صلح پایدار حاکم شده و امکان حصول یک بازی برد – برد شکل گرفته است . در این شرایط دلیلی برای نزاع وجود نخواهد داشت و با همکاری ها را می توان بدون یادآوری کدورت های گذشته توسعه داد . حال می توان این روش را به مناطق دیگر هم گسترش داد و با ایجاد دالان های متعدد , بهره برداران از منافع را افزایش داد . مزیت “دالان صلح ” مسافت کوتاه آن است که اجرای آن را مقرون به صرفه می سازد علاوه بر آنکه نه تنها بر رشد اقتصاد کشورهای منطقه و بهبود تعاملات فی مابین اثرگذار خواهد بود بلکه تاثیر مستقیمی بر شکوفایی کریدور جنوب به شمال گذاشته و کشورهای متعددی در حاشیه خلیج فارس , دریای عمان و اقیانوس هند در جنوب تا کشورهای حاشیه دریای سیاه و دریای بالتیک در شمال خواهان بهره مندی از امکانات این دالان خواهند بود.
آلیک پیشنهاد می نماید طرح ” دالان صلح ” که تامین کننده منافع تمامی کشورهای منطقه است مورد توجه دستگاه دیپلماسی کشورمان قرار گرفته و بعنوان یک مطالبه عمومی در دستور کار قرار گیرد.
