جریان شناسی سلفی گری در قفقاز

جریان شناسی سلفی گری در قفقاز
ناشر زمزم هدایت
نویسنده شعیب بهمن
سال نشر : 1400

درباره کتاب:

ظهور و گسترش فعالیت سازمان‌هایی همچون القاعده و رخدادهایی همانند 11 سپتامبر 2001 موجب شد که سلفی​گرایی به معنا و مفهوم بنیادگرایی و افراط​گرایی دینی تقلیل یابد. به نحوی که سلفی​گری با مفاهیم مترادف با تندروی اسلامی در ادبیات سیاسی و رسانه‌ای جهان كاربرد فراوانی پیدا کرد. در عین حال، رخداد 11‌ سپتامبر، اسلام‌گرایی را از مباحث علمی به سمت تبلیغات سیاسی سوق داد. بر این اساس نوع خاصی از نگرش به اسلام در رسانه‌های غربی معرفی شد که در بر گیرنده قرائتی خشن و ستیزه​جویانه بود. تحولات بعدی جهان اسلام و شکل گیری گروه​های تروریستی همچون داعش در عراق و سوریه نیز مزید بر علت شد تا سلفی​گرایی به معنای تندروی و افراط​گرایی اسلامی تعبیر شود.

در این بین طی دهه​های اخیر به خصوص پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، سلفی​گری به یک قرائت نسبتا جذاب برای مردم منطقه قفقاز مبدل شده است. به نحوی که جریان​های سلفی و دولت​های حامی آنها به انحاء مختلف برای ترویج این تفکر در قفقاز گام برداشته اند. به رغم آنکه سلفی​گری یک جریان وارداتی به قفقاز محسوب می​شود، اما این تفکر به واسطه چالش​های درونی موجود در قفقاز همچون جدایی طلبی​های قومی و فقدان آگاهی عمومی درباره اسلام، به یکباره توانست در سراسر منطقه اشاعه یابد. البته بخش مهمی از آنچه که سلفی​گری در منطقه قفقاز شناخته می​شود، در واقع همان وهابیت است. به نحوی که نمی​توان تمایز چندانی میان دو مفهوم «سلفی» و «وهابی» در میان مردم قفقاز قائل شد.

با توجه به تاثیرات عمیقی که جریان​های سلفی بر حیات اجتماعی و سیاسی قفقاز داشته​اند و همچنین فضایی که در حوزه​های اقتصادی و امنیتی این منطقه بوجود آوردند، هدف اصلی این کتاب، ارائه یک شناخت دقیق از ابعاد و زوایای فعالیت آنها است. باید توجه داشت که شناخت قفقاز از لحاظ فصول مشترک آن با ایران از منظر دین، تاریخ، فرهنگ و… در کنار مطالعه‌ شرایط و روندهای جاری در این منطقه از منظر مشخصه‌های گوناگون می‌تواند کمک شایان توجهی در جهت ارتقای فرآیند و کیفیت تصمیم‌سازی سیاسی در سطوح بالا داشته باشد. ​به خصوص که قفقاز، میراث مشترك اقوام مختلفی است كه ایران از دیرباز نقش به‌سزایی در این منطقه داشته است.