جریان شناسی سلفی گری در قفقاز
ناشر زمزم هدایت
نویسنده شعیب بهمن
سال نشر : 1400
درباره کتاب:
ظهور و گسترش فعالیت سازمان‌هایی همچون القاعده و رخدادهایی همانند 11 سپتامبر 2001 موجب شد که سلفیگرایی به معنا و مفهوم بنیادگرایی و افراطگرایی دینی تقلیل یابد. به نحوی که سلفیگری با مفاهیم مترادف با تندروی اسلامی در ادبیات سیاسی و رسانه‌ای جهان كاربرد فراوانی پیدا کرد. در عین حال، رخداد 11 سپتامبر، اسلام‌گرایی را از مباحث علمی به سمت تبلیغات سیاسی سوق داد. بر این اساس نوع خاصی از نگرش به اسلام در رسانه‌های غربی معرفی شد که در بر گیرنده قرائتی خشن و ستیزهجویانه بود. تحولات بعدی جهان اسلام و شکل گیری گروههای تروریستی همچون داعش در عراق و سوریه نیز مزید بر علت شد تا سلفیگرایی به معنای تندروی و افراطگرایی اسلامی تعبیر شود.
در این بین طی دهههای اخیر به خصوص پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، سلفیگری به یک قرائت نسبتا جذاب برای مردم منطقه قفقاز مبدل شده است. به نحوی که جریانهای سلفی و دولتهای حامی آنها به انحاء مختلف برای ترویج این تفکر در قفقاز گام برداشته اند. به رغم آنکه سلفیگری یک جریان وارداتی به قفقاز محسوب میشود، اما این تفکر به واسطه چالشهای درونی موجود در قفقاز همچون جدایی طلبیهای قومی و فقدان آگاهی عمومی درباره اسلام، به یکباره توانست در سراسر منطقه اشاعه یابد. البته بخش مهمی از آنچه که سلفیگری در منطقه قفقاز شناخته میشود، در واقع همان وهابیت است. به نحوی که نمیتوان تمایز چندانی میان دو مفهوم «سلفی» و «وهابی» در میان مردم قفقاز قائل شد.
با توجه به تاثیرات عمیقی که جریانهای سلفی بر حیات اجتماعی و سیاسی قفقاز داشتهاند و همچنین فضایی که در حوزههای اقتصادی و امنیتی این منطقه بوجود آوردند، هدف اصلی این کتاب، ارائه یک شناخت دقیق از ابعاد و زوایای فعالیت آنها است. باید توجه داشت که شناخت قفقاز از لحاظ فصول مشترک آن با ایران از منظر دین، تاریخ، فرهنگ و… در کنار مطالعه شرایط و روندهای جاری در این منطقه از منظر مشخصه‌های گوناگون می‌تواند کمک شایان توجهی در جهت ارتقای فرآیند و کیفیت تصمیم‌سازی سیاسی در سطوح بالا داشته باشد. به خصوص که قفقاز، میراث مشترك اقوام مختلفی است كه ایران از دیرباز نقش به‌سزایی در این منطقه داشته است.
