ایران و کریدورها؛ چالش‌ها و تهدیدات حذف از معادلات بین‌المللی

از سوی دیگر موضوع تحولات کریدوری در جهان و پیامدهای ژئوپلیتیکی آن، مسئله ای بسیار جدی برای منافع ملی و امنیت ملی و حوزه‌های مرتبط با ژئوپلیتیک ایران است. در واقع این موضوع از لحاظ زمانی نه فقط به فردای نزدیک ارتباط دارد، بلکه می‌تواند در میان‌مدت و بلندمدت نیز امنیت ملی و حوزه‌های ارزش‌گذاری ژئوپلیتیکی ایران را دستخوش دگرگونی های اساسی کند.

از این رو برای پرداختن به موضوع تحولات کریدوری مرتبط با ایران ضرورت دارد موضوع در سطح کلان مورد بررسی قرار گیرد. زیرا آنچه که در محیط پیرامونی ایران در حال رخ دادن است، همچون قطعاتی از پازل یا پازل‌هایی است که در نهایت می تواند مخاطرات جدی زئوپلیتیکی برای ایران به همراه داشته باشد.

بر این اساس در سال های اخیر مجموعه ای از تحولات پیرامون ایران رخ داده که اگر چاره اندیشی عاجلی درباره آنها صورت نگیرد، می تواند ایران را به یک کشور نامرئی در منطقه و جهان تبدیل کند. آنچه که در سال های اخیر به عنوان مسیرهای ترانزیتی و کریدورهای حمل و نقل منطقه ای و بین المللی مطرح شده، یک جنگ پنهان اما تمام عیار به راه انداخته که موجب پیشی گرفتن رقبا از ایران شده است. در این بین برخی از کشورها همچون جمهوری آذربایجان برای عقب نماندن از این طرح های کلان حتی اقدام به راه اندازی جنگ کرده و برخی دیگر همچون ارمنستان برای تبدیل شدن به چهار راه کریدوری در حال سازش با باکو و از دست دادن منطقه مورد مناقشه قراباغ است. البته تحولات دو سال گذشته در منطقه قفقاز و مسائل مرتبط با کریدور جعلی زنگزور تنها یکی از نمونه های این جنگ کریدوری است که قطعه ای از پازل بزرگتر برای حذف ایران از مسیرهای تجارت جهانی به شمار می آید.

پرسش اصلی این است که هم به واسطه تحولات قفقاز و هم سایر رویدادهای مرتبط با کریدورها که در کشورها و مناطق پیرامونی شکل گرفته اند، ایران چه جایگاهی در تعاملات آینده تجارت بین الملل خواهد داشت؟ در پاسخ به سوال فوق این فرضیه قوی وجود دارد که «در صورت احداث کریدورهای مختلف در مناطقا پیرامونی، حلقه محاصره اقتصادی ایران تکمیل خواهد شد و نه تنها کشور از معادلات کریدوری حذف می شود، بلکه دچار خفگی ژئوپلیتیکی در مسیرهای دسترسی به سایر نقاط نیز خواهد شد. همچنین تحولات کریدوری در مناطق پیرامونی می توانند ایران را به کشوری نامرئی در تجارت منطقه ای و بین المللی تبدیل کنند که تحریم پذیری آن با سهولت بیشتری ممکن خواهد شد.»