حسام احسانی
پژوهشگر موسسه مطالعات جهان معاصر
شبیه‌سازی سیاسی به استفاده از مدل‌ها یا بازنمایی‌هایی اشاره دارد که برای بازآفرینی جنبه‌هایی از نظام‌ها و فرایندهای سیاسی به شکلی ساده‌شده به کار می‌روند. این شبیه‌سازی‌ها می‌توانند پویا باشند و امکان بررسی تعاملات و دگرگونی‌ها در درون نظام‌های سیاسی را فراهم کنند؛ امری که تحلیل آن با روش‌های دیگر دشوار است.
شبیه‌سازی‌های سیاسی در حوزه‌های مختلفی مانند پژوهش، آموزش و تدوین سیاست به کار می‌روند و می‌توانند از توصیف‌های شفاهی تا مدل‌های رایانشی مانند شبیه‌سازی‌های مبتنی بر عامل یا شبیه‌سازی‌های شبکه‌ای را در بر بگیرند.
شبیه‌سازی‌ها اغلب برای مطالعه روابط بین‌الملل، فرایندهای انتخاباتی، اختلافات تجاری و مناظرات سیاسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این شبیه‌سازی‌ها به شرکت‌کنندگان اجازه می‌دهند تا راهبردهای مذاکره را آزمایش کنند، وابستگی متقابل را درک کنند و تفاوت‌های فرهنگی را تجربه نمایند.
علاوه بر این، شبیه‌سازی‌های سیاسی در محیط‌های آموزشی برای افزایش مشارکت مدنی و علاقه‌مندی سیاسی دانش‌پژوهان به کار می‌روند. این ابزارها برای تحلیل پدیده‌های پیچیده سیاسی ارزشمند هستند، اما اثربخشی آن‌ها به دقت مدل‌ها و توانایی تفسیر نتایج شبیه‌سازی بستگی دارد.
نمونه‌هایی از شبیه‌سازی‌های سیاسی که در آموزش مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارت‌اند از:
- شبیه‌سازی انتخابات: این شبیه‌سازی‌ها برای آموزش فرایندهای انتخاباتی و تقویت شهروندی دموکراتیک انتقادی به کار می‌روند. دانش‌پژوهان با شرکت در انتخابات ساختگی، تجربه‌ای مشارکتی کسب می‌کنند و با مفاهیمی مانند رأی‌دادن و شکل‌گیری هویت سیاسی آشنا می‌شوند.
- شبیه‌سازی سازمان ملل متحد: در این شبیه‌سازی، دانش‌پژوهان نقش دیپلمات‌ها را ایفا می‌کنند و روابط بین‌الملل و مدیریت بحران را تمرین می‌کنند. این فعالیت باعث تقویت مهارت‌های مذاکره و افزایش درک دانش‌پژوهان از سیاست جهانی می‌شود.
- شبیه‌سازی دیوان عالی: دانش‌پژوهان در نقش قضات دیوان عالی قرار می‌گیرند و به بررسی پرونده‌های فرضی می‌پردازند. این شبیه‌سازی‌ها تفکر انتقادی و فهم تصمیم‌گیری قضایی را در دانش‌پژوهان تقویت می‌کند.
- شبیه‌سازی واکنش به گذشته: در این شبیه‌سازی‌های تاریخی، دانش‌پژوهان با نظریه‌های سیاسی در بستر تاریخی آن‌ها مواجه می‌شوند و ارتباط میان ایده‌های سیاسی و پیامدهای عملی آن‌ها را تجربه می‌کنند.
- شبیه‌سازی مثلث آهنین: این بازی نقش‌آفرینی بر تعاملات میان پارلمان، گروه‌های ذی‌نفع و سیاست‌گذاری عمومی تمرکز دارد و معمولاً در دوره‌های کارشناسی علوم سیاسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- شبیه‌سازی اجلاس‌های جهانی: این شبیه‌سازی برای دانشجویان مطالعات بین‌الملل طراحی شده و آنان را با فرایندهای دیپلماسی و مذاکره آشنا می‌سازد.
در مجموع همه شبیه‌سازی‌ها با هدف افزایش مشارکت مدنی، تقویت تفکر انتقادی و درک عملی نظام‌های سیاسی طراحی شده‌اند.
