مقدمه
با وجود اینکه عدم تعادل عرضه و تقاضا که در آغاز همهگیری باعث اختلال در زنجیرههای تأمین جهانی شده بود، تا حدی تعدیل شده است، ولی تنشهای ژئوپلیتیکی نوظهور چالشهای جدیدی را ایجاد کرده و سازمانها را به افزایش سرمایهگذاری در مدیریت ریسک زنجیرههای تأمین واداشته است. این مقاله به بررسی عوامل مختلفی مانند جنگها، تغییرات اقلیمی و مشکلات زیرساختی میپردازد که منجر به پیچیدگی بیشتر در مدیریت زنجیرههای تأمین شدهاند و استراتژیهایی را که شرکتها برای مقابله با این چالشها به کار میگیرند، تحلیل میکند.
تنشهای ژئوپلیتیکی و اختلال در مسیرهای دریایی
تنشهای ژئوپلیتیکی اخیر باعث اختلال در مسیرهای حملونقل دریایی کلیدی شدهاند. به عنوان مثال، جنگ در اوکراین باعث اختلال در مسیرهای قدیمی کانتینری در دریای سیاه شده است. همچنین، حملات پهپادی و موشکی توسط یمن به کشتیهای اسرائیلی و آمریکایی در دریای سرخ و خلیج عدن، مسیرهای اصلی اتصال آسیا و اروپا را تحت تأثیر قرار داده است. این اختلالات نه تنها هزینههای حملونقل را افزایش دادهاند، بلکه زمانبندیهای تحویل کالاها را نیز به طور قابل توجهی مختل کردهاند.
تأثیر تغییرات اقلیمی و مشکلات زیرساختی
تغییرات اقلیمی و ضعف زیرساختها نیز به عوامل پیچیدهکننده در مدیریت زنجیرههای تأمین تبدیل شدهاند. به عنوان مثال، خشکسالی تاریخی که از ژوئن 2023 آغاز شد، سطح آب کانال پاناما را کاهش داده و مسئولان را مجبور کرده است تعداد کشتیهای وارد این مسیر آبی را کاهش دهند. در مارس 2023، برخورد یک کشتی کانتینری با پل فرانسیس اسکات کی در بالتیمور باعث تأخیرهای عمده در حمل خودرو، زغال سنگ و ماشینآلات از طریق یکی از شلوغترین بنادر ساحل شرقی شد.
افزایش نگرانی درباره ریسکهای زنجیرههای تأمین
این شرایط به افزایش نگرانی درباره ریسکهای زنجیرههای تأمین منجر شده است. در یک نظرسنجی در سال 2023، بیش از 70% پاسخدهندگان اظهار کردند که ریسک زنجیرههای تأمین شرکت آنها در 12 ماه گذشته “تا حدی” یا “به طور قابل توجهی” افزایش یافته است. با این حال، تنها 26% از آنها میتوانند ریسکها را “تا حد زیادی” یا “کاملاً” پیشبینی کنند.
استراتژیهای مقابله با چالشها
برای تقویت زنجیرههای تأمین جهانی، شرکتها از روشهای مختلفی استفاده کردهاند:
- انتقال تولید به داخل کشور (Onshoring) و نزدیکسازی (Nearshoring): شرکتها به دنبال کاهش وابستگی به تأمینکنندگان دوردست هستند و تولید را به نزدیکترین نقاط ممکن منتقل میکنند.
- بازطراحی شبکه تأمینکنندگان: بررسی مجدد و اصلاح شبکههای تأمینکنندگان برای افزایش انعطافپذیری.
- شفافیت و نظارت بیشتر بر تأمینکنندگان: افزایش شفافیت در عملیات تأمینکنندگان و نظارت دقیقتر بر آنها.
این استراتژیها به شرکتها کمک کردهاند تا فرآیندهای مدیریت زنجیرههای تأمین ساختارمندتر و منابعبخشیشدهتری ایجاد کنند که امیدوارند بتواند آنها را برای مقابله با بحرانهای آینده بهتر آماده کند.
نتیجهگیری
چالشهای نوظهور در زنجیرههای تأمین جهانی، از جمله تنشهای ژئوپلیتیکی، تغییرات اقلیمی و مشکلات زیرساختی، نیاز به رویکردهای نوآورانه و استراتژیک را بیش از پیش ضروری کرده است. شرکتهایی که بتوانند این چالشها را با استفاده از استراتژیهای مناسب مدیریت کنند، نه تنها قادر به کاهش ریسکها خواهند بود، بلکه میتوانند از فرصتهای جدید نیز بهرهبرداری کنند. در نهایت، مدیریت مؤثر زنجیرههای تأمین به عنوان یک مزیت رقابتی کلیدی، نقش تعیینکنندهای در موفقیت بلندمدت شرکتها ایفا خواهد کرد.
